کتاب «مفهوم النص» نصر حامد ابوزید ؛ ترجمه مرتضی کریمی نیا با نام « معنای متن»
کتاب «مفهوم النص» نصر حامد ابوزید ؛ ترجمه مرتضی کریمی نیا با نام « معنای متن»
کتاب «مفهوم النص» نصر حامد ابوزید ؛ ترجمه مرتضی کریمی نیا با نام « معنای متن»
کتاب مفهوم النص تالیف نصر حامد ابو زید کتاب پیرامون مسائل علوم قرآن نوشته شده که در آن مؤلف بعضی از موضوعات مهم علوم قرآنی را همچون: مفهوم وحی مکی و مدنی ، نسخ ، اعجاز ، عام و خاص و... را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهند.
مفهوم النص
معرفى کتاب
نام کتاب: مفهوم النص مؤلف: نصر حامد ابو زید کتاب پیرامون مسائل علوم قرآن نوشته شده که در آن مؤلف بعضى از موضوعات مهم علوم قرآنى را همچون: مفهوم وحى مکى و مدنى، نسخ، اعجاز، عام و خاص و... را مورد بحث و بررسى قرار مىدهند آنچه که در این کتاب به چشم مىخورد، دیدگاههاى مؤلف است که پیرامون موضوعات ارائه شده است وى با دیدگاهى جدید و از زاویهاى نو، مسائل را مورد بررسى قرار داده و به عبارت دیگر وى کوشیده است مباحث علوم قرآنى را از منظرى تازه و با نگرشى امروزى مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد و لذا این اثر در بیان موضوعات علوم قرآنى، اثرى نو و جدید به شمار مىرود. نویسنده کتاب معتقد است که متن قرآن با واقعیت پیوندى اساسى دارد.
لذا براى شناخت مفاهم قرآنى، شناخت واقعیتهاى( زمان نزول) امرى لازم و ضرورى است. وى در بخش پایانى کتاب افکار و عقاید غزالى را( در کتاب جواهر القرآن) مورد نقد و بررسى قرار مىدهد.
ساختار کتاب
کتاب داراى 3 بخش مىباشد که بخش اول و دوم آن داراى 5 فصل است مطالب آن به قرار زیر است:
بخش اول: شکل گیرى و شکل دهى متن در فرهنگ فصل اول: مفهوم وحى شامل: وحى عملى ارتباطى است / ارتباط بشر یا جن وحى قرآن / قرآن و کتاب / رسالت. فصل دوم: نخستین گیرنده وحى شامل:
محمد( ص) و حنیفیت / آیین ابراهیم / نخستین ارتباط فصل سوم: مکى و مدنى شامل: معیارهاى تفکیک / معیار اسلوب روش تلفیق میان روایات / فرض تکرار نزول / تفکیک میان متن قرآنى و حکم آن فصل چهارم: اسباب نزول شامل:
علت پاره پاره بودن نزول / کیفیت تبخیم / تعیین سبب نزول تکرار نزول یک آیه به اسباب مختلف فصل پنجم: ناسخ و منسوخ شامل:
مفهوم نسخ / کارکرد نسخ / گونههاى نسخ / نسخ و ازلى بودن قرآن بخش دوم: ساز و کارهاى متن شامل:
فصل اول: اعجاز شامل:
قرآن و شعر / قرآن و سجع / جنبههاى برون متنى اعجاز جنبههاى درون متنى اعجاز / اعجاز در زبان متن قرآن
ویژگىها:
1- بخش اول- فصل اول- در این فصل پس از تعریف وحى و اقسام آن پیرامون کیفیت ارتباط خدا با فرشته وحى از یک طرف و ارتباط فرشته وحى با انبیاء از طرف دیگر، توضیحاتى را ارائه مىنماید 2- بخش اول- فصل چهارم( اسباب نزول)- در این فصل پس از بیان اسباب نزول، بحث تعدد نزول را مطرح نموده و معتقد است که قبول روایات تعدد نزول مستلزم فراموشى آیه از طرف پیامبر( ص) مىباشد و لذا قابل قبول نیست 3- بخش دوم- فصل اول: اعجاز در این فصل تفاوتهاى متن قرآن با شعر شاعران و نیز تشابه آن دو را بررسى مىنمایند 4- بخش دوم- فصل پنجم:
در این فصل پس از بیان معناى لغوى و اصطلاحى تاویل و تفسیر، کاربردهاى مختلف تاویل را همراه با نمونهاى از آیات بیان نمود.
در ادامه تفاوت بین تاویل و تفسیر را ذکر مىنماید فصل دوم: مناسبت میان آیات و سورهها فصل سوم: غموض و وضوح شامل:
مفهوم و منطوق / مجمل / اختلافهاى موهم تناقض / حروف مقطعه فصل چهارم: عام و خاص شامل:
ساز و کارهاى عموم / ساز و کارهاى خصوص / مطلق و مقید فصل پنجم: تفسیر و تاویل شامل:
معناى لغوى تفسیر و تاویل / معناى اصطلاحى تفسیر و تاویل / ساز و کارهاى تاویل بخش سوم: تغییر مفهوم و کارکرد متن شامل:
علوم قشر و صدف / علوم لباب( طبقه علیا) / علوم لباب( طبقه سفلى) جایگاه فقیهان و متکلمان / تاویل از قشر به لب / تاویل از مجاز به حقیقت عوام و خواص / تفاوت لایههاى متن
نسخه شناسى:
کتاب یک جلد، متن آن عربى و داراى 317 صفحه است که مشخصات آن به قرار زیر است:
1- نوع کاغذ: اعلا. 2- چاپ آن کامپیوترى 3- جلد آن شومیز 4- نوبت چاپ: پنجم 5- تاریخ انتشار: 1987 میلادى 6- ناشر: المرکز الثقافى العربى- مغرب 7- تیراژ: 2 هزار نسخه 8- داراى فهرست:
الف: منابع و مآخذ ب: موضوعات تذکر: این کتاب با عنوان:« معناى متن پژوهشى در علوم قرآن» توسط مرتضى کریمى نیا ترجمه شده است
نسخه شناسى ترجمه
کتاب یک جلد، متن آن فارسى( ترجمه)، داراى 571 صفحه و مشخصات آن به قرار زیر است:
1- نوع کاغذ: اعلا 2- چاپ: کامپیوترى 3- جلد آن: شومیز 4- نوبت چاپ: اول 5- تیراژ: 3 هزار نسخه 6- ناشر: انتشارات طرح نو 7- تاریخ چاپ و انتشار: 1380 هجرى شمسى 8- داراى فهرست: 1- مصادر کتاب 2- مراجع ترجمه و تحقیق 3- فهرست معادلها( عربى- فارسى) 4- آیات 5- اشخاص 6- نمایههاى کتاب 7- نمایههاى مکانها 8- اقوام- فرقهها و وقایع 9- نمایه موضوعات کتاب 10- موضوعات کتاب 11- مولف: نصر حامد ابو زید 12- مترجم: مرتضى کریمى نیا 13- ترجمه: معناى متن پژوهش در علوم قرآنى 9- در پایان کتاب خلاصهاى از زندگى مؤلف توسط مترجم، ذکر شده 10- گفتگوى مترجم با مؤلف.
منبع: نرم افزار مشکاة الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
